C Programlama Ders 2 - Veri Tipleri ve Değişkenler

Tıpkı matematik bilimindeki sembolik ifadeler gibi programlama dillerinde de sayı veya metin gibi verileri sembolik bir adlandırmayla tutarız. Bu sembolik adlandırmalara değişken denir. Her değişken bellekte işletim sistemine ve derleyiciye bağlı olarak 1 ile 16 bayt arasında belirli bir alan işgal eder ve işgal ettiği bu alanın adresi ile çağrılır ve kullanılır. Her bir değişken; metin, tamsayı, gerçel sayı gibi farklı veri tiplerinden sadece birini tutabilir. Bu yüzden değişkene değer atamadan önce onun veri tipini tanımlamak gerekir.

C programlama dili, veri tipi bakımından oldukça zengin bir dildir. Dört temel veri tipi bulunmaktadır. Bunlar;

• char - Tek karakter veya küçük tamsayı
• int - Tam sayı
• float - Tek duyarlı gerçel sayı (7 basamak)
• double - Çift duyarlı gerçel sayı (15 basamak)

Ek olarak bu veri tiplerinin önüne gelerek onların türevlerini oluşturan niteleyiciler vardır. Bunlar da;

• short (kısa) 
• long (uzun) 
• unsigned (işaretsiz) 

Niteleyicilere ihtiyaç duyulmasının sebebi her veri tipinin sınırlarının olmasıdır. short bir veri tipinin sınırlarını daraltırken, long ise veri tipinin sınırlarını genişletir. Unsigned ise negatif tarafı yok edip bunu pozitif tarafa ekler. Dolayısıyla alt sınır 0 olurken pozitif sınır 2 katına çıkar. Burada dikkat etmemiz gereken nokta sınırlar genişledikçe bellekte kaplayacağı alanın da doğal olarak artıyor olmasıdır.

Farklı işletim sistemleri ve derleyicilerde veri tipinin kapladığı alan değişkenlik gösterir. Buna bağlı olarak veri tipinin sınırları da değişir. Bunun hesaplanmasında standart kütüphanedeki sizeof() fonksiyonundan yararlanılır. Bu fonksiyonu ayrı bir bölümde anlattık merak edenler fonksiyon isminin üzerine tıklayıp inceleyebilir fakat kullanımını anlayabilmek için bu dersi tamamlayıp, belirteçleri öğrenmiş olmak gerekli ve yeterlidir.

Değişken Tanımlama ve Değer Atama

C programlama dilinde değişkenlerin kullanabilmesi için önceden tanımlanması gerekir. Böylelikle değişkene bellekte bir adres tayin edilir ve o adres değişkenin kimliği olur. Değişken tanımlama(declare) şu şekilde yapılır:

• degiskenTipi degiskenAdi;

Değişken adını belirlemede sınırlayıcı kurallar vardır. Bu kurallar;

• Değişken adları İngilizce karakterler (A-Z) veya (a-z) yada rakamlar (0-9) ile yazılmalıdır. Türkçe karakterler, özel karakterler veya boşluk karakteri kullanılamaz. (Alt tire ( _ ) kullanılabilir.) 
• Değişken adları rakamla başlayamaz. İlk karakter bir harf olmalıdır. Sonrasında rakam kullanılabilir.
• C 'nin anahtar kelimeleri (Key Words) değişken ismi olarak kullanılamaz. Bu anahtar kelimeler;

auto	double	int	struct
break	else	long	switch
case	enum	register	typedef
char	extern	return	union
const	float	short	unsigned
continue	for	signed	void
default	goto	sizeof	volatile
do	if	static	while

Aşağıdaki tanımlamaları inceleyiniz.

#include <stdio.h>

void main()
{
 //Bu kodlar belirttiğimiz hatalardan dolayı derlenmez.
 
 char karakter1,harf6;  // GEÇERLİ
 int tamSayi,tam2,sayi;  // GEÇERLİ
 float ondalik1;    // GEÇERLİ
 double ondalik2;   // GEÇERLİ
 int tam_sayi;    // GEÇERLİ (Alt tire (_) serbest)
 
 int ondalik1;  // HATA (ondalik1 önceden tanımlandı.) 
 int sayı;   // HATA (Türkçe karakter kullanılamaz.)
 int 1tamSayi;  // HATA (Rakamla başlayamaz.)
 int tam sayi;  // HATA (Boşluk kullanılamaz.)
 int tam-sayi;  // HATA (Özel karakter kullanılamaz.)
 int double;   // HATA (Anahtar kelimeler kullanılamaz.)
}

Tanımlanan değişkenlere, türüne uygun herhangi bir değer atayabiliriz. Şimdi bir uygulama yapalım.

#include <stdio.h>

void main()
{
 char krk1,krk2,krk3,krk4;
 int tam1,tam2,tam3,tam4,tam5,tam6;
 float float1;
 double double1; 

 krk1='Z';
 tam1=1453;
 float1=987.123;
 double1=1234.9876;
 
 tam2=310.95; // Geçerlidir Fakat virgülden sonrasını keser.
 tam3=tam4=409; // Geçerlidir iki değişken de 409'a eşitlenir.
 krk2='4';  // Geçerlidir değer olarak 4'ü tutar.
 krk3='MA';  // Geçerlidir Fakat değer olarak ilk harfi tutar.
 krk4=18;  // Geçerlidir Fakat değer olarak rakam tutmaz..
     // ..ACCII tabloda o rakama düşen karakteri tutar.
 
 printf("Degisken Adi  Degeri\n");
 printf("krk1          %c\n",krk1);
 printf("krk2          %c\n",krk2);
 printf("krk3          %c\n",krk3);
 printf("krk4          %c\n",krk4);
 printf("tam1          %d\n",tam1);
 printf("tam2          %d\n",tam2);
 printf("tam3          %d\n",tam3);
 printf("tam4          %d\n",tam4);
 printf("float1        %f\n",float1);
 printf("double1       %lf\n",double1);
}

Yukarıdaki örnekte printf fonksiyonlarını incelediğimiz zaman, derslerimizde daha önce karşılaşmadığımız bir takım işaretler görüyoruz. %c, %d, %f, %lf gibi. Bunlara belirteç adı veriliyor. Değişkenleri bu belirteçler yardımıyla okuyabiliyor ve sonraki dersimizde göstereceğim şekilde veri girişi yapabiliyoruz. Derleyici herhangi bir belirteç yakaladığı an orayı atlıyor ve sırası geldiğinde bu belirtecin olduğu yere ilgili değişkenin değerini gönderiyor. 1'den fazla belirteç olduğu durumlarda değişken isimlerini girerken sıraya dikkat etmek gerekir.

Veri tipleri için kullanılan belirteçleri aşağıdaki tablodan görebilirsiniz. Kutu içine aldıklarım temel veri tipleri, diğerleri ise bunların türevleridir.

C How To Program adlı kitaptan alınmıştır.

Belirteçlerin nerde ve nasıl kullanıldıklarını anlamak için bir önceki örneği tekrar dikkatli bir şekilde inceleyebilirsiniz. Sonraki derslerimizde bunları bolca kullanarak pekiştirmiş olacağız. Biz bu dersimizi burada noktalarken merak edenler, veri tiplerinin boyutlarını öğrenmek için kullanılan sizeof() fonksiyonunu üzerine tıklayarak inceleyebilir.